Bệnh không lây nhiễm (BKLN) là nguyên nhân chủ yếu gây tử vong tại Việt Nam trong thời gian qua. Mặc dù vậy, các tuyến y tế cơ sở, nhất là các trạm y tế xã, phường, thị trấn chưa triển khai hoạt động dự phòng, phát hiện sớm, quản lý điều trị lâu dài…

Bệnh không lây nhiễm (tim mạch, ung thư, đái tháo đường, tăng huyết áp…) đang là nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ tử vong tại Việt Nam ngày càng lớn. Trong đó, bệnh tim mạch là BKLN phổ biến nhất ở Việt Nam, hơn 1/3 số ca tử vong trên cả nước là do bệnh tim mạch. Tăng huyết áp (THA) và đái tháo đường (ÐTÐ) là nguyên nhân quan trọng của bệnh tim mạch.Theo thống kê cho thấy, cứ 5 người trưởng thành thì có 1 người mắc tăng huyết áp và cứ trong 25 người thì có 1 người bị bệnh đái tháo đường. Trong nhóm tuổi từ 18 đến 69, tỷ lệ hiện mắc tăng huyết áp là 18,9%.

          Sự gia tăng của các bệnh này ngoài các yếu tố nguy cơ chính như: sử dụng thuốc lá, không hoạt động thể lực, sử dụng rượu bia ở mức độ có hại và chế độ ăn uống không lành mạnh... thì một trong những nguyên nhân dẫn đến việc gia tăng số người mắc các BKLN là do dịch vụ khám, chữa bệnh hầu như không có sẵn tại các trạm y tế xã. Các dịch vụ phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý, duy trì, tư vấn, truyền thông cho các BKLN vẫn còn khó khăn và gặp nhiều hạn chế. Nguồn nhân lực tại cơ sở y tế tuyến xã còn thiếu, yếu; thuốc điều trị các BKLN chưa đáp ứng được nhu cầu của người bệnh; trang thiết bị vật tư tại các trạm y tế chưa đồng bộ, còn thiếu.             

          Với những tồn tại, hạn chế nêu trên, thời gian qua Chính phủ đã có những ban hành, bổ sung các quy định liên quan để phát huy vai trò trong việc thực hiện dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị quản lý THA, ĐTĐ như: Nghị quyết số 20-NQ/TW, ngày 25/10/2017 về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới; Quyết định số 376/QĐ-TTg, ngày 20/03/2015 phê duyệt Chiến lược Quốc gia phòng, chống bệnh ung thư, tim mạch, ĐTĐ, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen phế quản và các BKLN khác giai đoạn 2015-2025; Quyết định số 2559/QĐ-BYT, ngày 20/4/2018 ban hành kế hoạch tăng cường thực hiện điều trị, quản lý THA, ĐTĐ theo nguyên lý y học gia đình tại các trạm y tế, xã, phường, thị trấn giai đoạn 2018-2020.

          Trong thời gian tới, Bộ Y tế rà soát, chỉ đạo các địa phương tập trung đào tạo cán bộ tuyến y tế cơ sở về quản lý BKLN theo nguyên lý y học gia đình; xây dựng tài liệu hướng dẫn về giám sát, báo cáo hoạt động điều trị, quản lý THA và ĐTĐ theo nguyên lý y học gia đình tại các trạm y tế xã; tổ chức các khóa tập huấn cho các cán bộ y tế tại các trạm y tế xã, phường, thị trấn về quản lý THA và ĐTD tại trạm y tế; phối hợp với y tế thôn bản, các ban, ngành, đoàn thể trong tuyên truyền, tư vấn cho người bệnh và cộng đồng về tuân thủ điều trị bệnh, cũng như những biện pháp phòng, chống THA, ĐTĐ..../.

Tác giả: Thế Phương