Hút thuốc lá không chỉ gây hại trực tiếp đối với người sử dụng mà còn gây ảnh hưởng đến những người xung quanh bởi những tác hại của nó không hề nhỏ.

Quá trình hút thuốc sẽ sản sinh ra ba loại khói thuốc khác nhau như:

Khói thuốc chính: Khi bạn đốt cháy điếu thuốc lá, khói thuốc được thả ra trực tiếp từ thuốc lá đang cháy được gọi là khói thuốc chính.

Khói thuốc tỏa từ khói thuốc chính: Bạn hút thuốc và phả ra khói. Đây chính là loại khói thuốc tỏa ra từ khói thuốc chính.

Khói thuốc phụ: Khi điếu thuốc sắp tàn, khói thuốc bốc ra lúc này gọi là khói thuốc phụ.

Khói thuốc chính và khói thuốc phụ kết hợp với nhau tạo thành khói thuốc thụ động (còn được gọi là khói thuốc trong tự nhiên (ETS)). Một người khi hít phải khói thuốc thụ động gọi là hút thuốc lá thụ động (bị động).

Như vậy, hút thuốc thụ động là thuật ngữ để chỉ những người không hút thuốc nhưng hít phải khói thuốc từ không khí do người hút thuốc phả ra chứ không phải trực tiếp sử dụng thuốc lá mà có, đôi khi được hiểu là “môi trường có khói thuốc lá”.

Việc hút thuốc lá thụ động gây ra tác hại còn trầm trọng hơn rất nhiều lần so với việc hút thuốc lá trực tiếp do khói thuốc lúc này chưa qua đầu lọc mà đi trực tiếp vào cơ thể con người. Chính vì vậy, việc gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm từ hút thuốc lá thụ động chỉ là điều sớm hay muộn mà thôi.

Nơi nào dễ bị hít phải khói thuốc?

Nơi làm việc

Hít phải khói thuốc lá ở người lớn tại nơi làm việc rất phổ biến. Việc này có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư phổi. Cách duy nhất ngăn chặn việc hít phải khói thuốc lá là đưa ra quy định cấm hút thuốc ở nơi làm việc bởi cho dù có ngăn cách những người hút thuốc và không hút thuốc, làm sạch không khí và hệ thống thông gió cũng không thể ngăn chặn được khói thuốc nếu mọi người vẫn hút thuốc bên trong nơi làm việc.

Việc cấm hút thuốc vừa giúp bảo vệ những người không hút thuốc mà còn giúp cho những người hút thuốc sẽ hạn chế hút, thậm chí tiến đến bỏ được thuốc lá.

Nơi công cộng

Nhà hàng, trung tâm thương mại, phương tiện công cộng, công viên,… là những nơi công cộng mọi người có thể bị hít phải khói thuốc lá thụ động. Để tránh nguy cơ hít phải khói thuốc, bạn nên chọn những nhà hàng/nơi kinh doanh không cho hút thuốc để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình, đặc là trẻ em.

Ở nhà

Hút thuốc tại gia sẽ gây hại trực tiếp đến các thành viên trong gia đình của bạn. Do đó, không hút thuốc trong nhà có lẽ là việc làm quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe mọi người xung quanh và cả bản thân bạn nữa nếu hạn chế được thuốc lá khi ở nhà. Đừng chủ quan vì khói thuốc lá sẽ gây ra những vấn đề về sức khỏe liên quan cho bất kì thành viên nào.

Tác hại của hút thuốc lá thụ động:  Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 chất hóa học, trong đó có 70 chất gây ung thư, và nhiều chất gây ra những căn bệnh nguy hiểm điển hình như: ung thư phổi, bệnh tim mạch, phổi tắc nghẽn mạn tính, vô sinh và nhiều bệnh nan y khác. Mỗi năm sẽ có khoảng 40.000 người Việt Nam chết có nguyên nhân từ thuốc lá. Ước tính tới năm 2020 số người Việt Nam chết do sử dụng thuốc lá sẽ nhiều hơn tổng số người chết do HIV/AIDS, Lao, tai nạn giao thông và tự tử cộng lại. Cứ 6 người chết sẽ có 1 người do thuốc lá. Khoảng 7,5 triệu người Việt Nam sẽ chết sớm do hút thuốc lá.

Người trực tiếp hút thuốc lá, hay gọi hút thuốc chủ động nguy cơ cao mắc các bệnh nan y như ung thư, tim mạch, phổi… Tuy nhiên đối với người không hút thuốc hay gọi là hút thuốc thụ động là hít phải khói thuốc từ đầu điếu thuốc đang cháy hoặc khói thuốc do người hút thuốc phả ra cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh nguy hiểm. Nguyên nhân do khói thuốc thụ động chứa hàng nghìn các hóa chất, trong đó có khoảng 250 chất gây ung thư hay chất độc hại.

Mỗi năm trên thế giới có khoảng 600 nghìn ca tử vong do hút thuốc lá thụ động. Hút thuốc thụ động có thể gây nên nhiều bệnh nguy hiểm ở cả người lớn và trẻ em. Ở người lớn hút thuốc thụ động gây ung thư phổi, các bệnh về tim mạch, ung thư vú, bệnh động mạch vành, xơ vữa động mạch, gây các triệu chứng kích thích đường hô hấp…

Trong thuốc lá chứa rất nhiều chất độc hại khác nhau, trong đó có nicotine - một chất gây nghiện và đang ngấm ngầm tàn phá sức khỏe của con người. Chính vì thế, bạn có nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp, tim mạch hay thậm chí ung thư rất cao nếu thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá.

Đối với trẻ em: trẻ em sẽ gặp phải rất nhiều nguy cơ mắc các bệnh lý sức khỏe nếu hít phải khói thuốc lá thụ động. Cụ thể như sau:

Các triệu chứng về thở: Ho, ho ra chất nhầy, thở khò khè.

Nhiễm trùng hô hấp (viêm phế quản và viêm phổi) dễ xảy ra, đặc biệt trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tình trạng có thể sẽ càng nghiêm trọng hơn.

Hen suyễn tuy không gây ra triệu chứng thường xuyên nhưng nếu bùng phát sẽ khiến trẻ thở khò khè, ho, ngực căng tức.

Thời thơ ấu, cơ quan phổi không phát triển bình thường như những trẻ khác.

Nhiễm trùng tai.

Khi trường thành có thể gặp phải tình trạng mất thính giác.

Sau này khi trưởng thành, những đứa trẻ lớn lên với khói thuốc lá có nhiều khả năng mắc phải:Hen suyễn.Ung thư phổi. Các loại ung thư khác. Bệnh tim.

Hút thuốc thụ động có thể làm cho các triệu chứng hen suyễn trở nên tồi tệ hơn, rất nhiều trường hợp trẻ bị hen suyễn đến mức cần dùng thuốc điều trị hen hoặc phải đến bệnh viện thường xuyên hơn.

Nghiêm trọng hơn, khói thuốc còn gây tác hại cho thai nhi còn trong bụng mẹ. Phụ nữ mang thai không hút thuốc nếu sống trong nhà có khói thuốc lá, trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ bị nhẹ cân hơn trẻ bình thường khác.

Đáng chú ý, những đứa trẻ lớn lên với cha mẹ hút thuốc nhiều khả năng chúng cũng sẽ hút thuốc.

Đối với bà mẹ mang thai

Phụ nữ hút thuốc khi mang thai sẽ ảnh hưởng cả mẹ và thai nhi. Người mẹ có nguy cơ sảy thai cao hơn, sinh non...; trong khi đó trẻ sinh ra có nguy cơ cao hơn với các trường hợp như sinh quá sớm, trẻ phát triển không bình thường trong tử cung, bị dị tật bẩm sinh khi sinh ra, chết vì hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh trong quá trình sau sinh (hội chứng em bé chết đột ngột trong khi ngủ mà không rõ lý do)....

Phòng ngừa hút thuốc lá thụ động bằng cách nào?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, người hút thuốc lá trực tiếp, hút thuốc lá thụ động dễ bị mắc COVID-19 cao gấp 1,5 lần so với người không hút thuốc lá, từ đó nguy cơ lây nhiễm cho gia đình và người xung quanh.

 Vì vậy, loại bỏ thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá khác khỏi nhà, xe hơi và nơi làm việc. Tạm thời tránh xa những người hút thuốc lá, những khu vực có người hút thuốc để bảo vệ sức khỏe. Bên cạnh đó chúng ta cần xây dựng môi trường sống và làm việc không thuốc lá vì sức khỏe của cộng đồng và của bạn!

       Nguyễn Minh (tổng hợp)