Tràn lan rượu tự nấu

          Hiện nay, trên thị trường loại rượu tự nấu thủ công được bày bán ở hầu hết các tiệm tạp hóa và gần như chưa kiểm soát được. Đến bất cứ tiệm tạp hóa, quán ăn nào cũng có thể mua rượu. Nhiều nơi thậm chí còn treo biển quảng cáo bán rượu công khai dù không có giấy phép kinh doanh. Tới một hiệu tạp hóa có treo biển bán rượu trên đường Vân Giang (thành phố Ninh Bình) hỏi mua rượu, chủ cửa hàng cho biết, cửa hàng có bán nhiều loại rượu, chủ yếu là rượu Kim Sơn và rượu ngô của vùng cao mang về, ngoài ra còn một số loại rượu tự nấu khác như nếp cái, đòng đòng... mỗi loại rượu có giá cả khác nhau, tùy thuộc vào độ nặng, nhẹ hay độ ngon của rượu và dao động trong khoảng 40.000 đồng - 120.000 đồng/lít.

          Chủ cửa hàng cho biết thêm, rượu của cửa hàng đều lấy ở những nơi nấu rượu uy tín nên cứ yên tâm về chất lượng. Tuy nhiên, theo quan sát của chúng tôi, các chai rượu bán đều được đóng ra từ các can to và không được dán tem, nhãn hay thể hiện được xuất xứ. 

          Đến một hộ gia đình chuyên nấu rượu bán “có tiếng” tại xã Trường Yên (Hoa Lư), chúng tôi thấy trong nhà cất trữ khá nhiều các can và chum rượu, chủ nhà giới thiệu cho chúng tôi khu này là rượu mới nấu, góc kia là rượu ngâm lâu năm,... Chủ gia đình cho biết: Với kinh nghiệm nấu rượu lâu năm, gia đình ông biết tỷ lệ pha chế men, nước, gạo và quy trình nấu thế nào để cất được rượu ngon, chất lượng. Người tiêu dùng thử là biết ngay. Do tạo được uy tín, rồi mọi người giới thiệu cho nhau tới mua, mỗi tháng gia đình  bán được khoảng nghìn lít rượu, trong đó nhiều người đến lấy cả trăm lít một lần. Thế nhưng, khi hỏi rượu này có được cơ quan chức năng kiểm tra chất lượng không, ông cho biết: Chưa được kiểm tra, nhưng khi nấu chúng tôi đã lọc rất cẩn thận và luôn đảm bảo rượu ngon tới tay khách. Nấu rượu để bán lâu dài, người nấu rượu phải đảm bảo được chất lượng cho khách hàng.

          Nghị định số 94/2012/NĐ-CP của Chính phủ nêu rõ, việc sản xuất, kinh doanh các loại rượu phải có giấy phép; số lượng giấy phép kinh doanh rượu được khống chế trên số lượng dân cư, cụ thể, cứ 100.000 dân thì được cấp 1 giấy phép bán buôn rượu và không quá 1 giấy phép bán lẻ rượu/1.000 dân. Các cơ sở sản xuất chưa có giấp phép, khi sản xuất phải đăng ký với chính quyền địa phương và phải bán rượu cho các cơ sở có Giấy phép sản xuất để chế biến lại thành rượu thành phẩm; mọi sản phẩm rượu bán ra thị trường đều phải dán tem, nhãn... 

          Tuy nhiên, theo số liệu của Sở Công thương, tính đến hết năm 2016 trên địa bàn tỉnh có trên 2.500 cơ sở, hộ sản xuất rượu thủ công với tổng sản lượng đạt khoảng 5 triệu lít rượu/năm. Trong khi đó hiện nay, toàn tỉnh mới có 6 cơ sở được cấp giấy phép sản xuất rượu tự nấu, 8 cơ sở được cấp giấy phép bán buôn, gần 400 cơ sở được cấp giấy phép bán lẻ sản phẩm rượu (theo tính toán của ngành chức năng, toàn tỉnh tối đa chỉ được cấp 9 giấy phép bán buôn và trên 900 giấy phép bán lẻ rượu). 

          Như vậy, các cơ sở sản xuất, kinh doanh rượu thủ công không được cấp giấy phép kinh doanh còn lại trên thị trường là rất lớn. Mặc dù chưa có vụ ngộ độc nào liên quan đến rượu tự nấu trên địa bàn, nhưng việc sản xuất, kinh doanh rượu tự nấu tràn lan trên thị trường đang tiềm ẩn những nguy cơ mất an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng.

          Và những vấn đề cần quan tâm

          Theo thống kê của Chi cục Quản lý thị trường tỉnh, từ năm 2016 đến nay, đơn vị đã tiến hành nhiều đợt kiểm tra các loại rượu tự nấu, đã phát hiện và xử lý 19 vụ vi phạm về hành vi kinh doanh rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không dán tem; phạt tiền: 47,1 triệu đồng; hàng hóa tịch thu, tiêu hủy 918 lít rượu và 323 chai rượu, trị giá 55 triệu đồng. Tuy nhiên, việc kiểm tra này mới chỉ dừng lại ở các cơ sở kinh doanh rượu, nhà hàng (dịch vụ ăn uống) và các cơ sở sản xuất rượu đã được cấp giấy phép. 

          Theo đại diện lãnh đạo Sở Công thương: Việc quản lý sản xuất, kinh doanh rượu tự nấu hiện nay còn gặp rất nhiều khó khăn, do các hộ sản xuất rượu chủ yếu có quy mô nhỏ lẻ, cơ sở vật chất không đáp ứng được các tiêu chí theo quy định, nên không đủ điều kiện được cấp giấy phép. Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh hiện chưa có doanh nghiệp nào đứng ra thu mua rượu sản xuất thủ công để chế biến lại, cùng với đó là sự vào cuộc thiếu quyết liệt của chính quyền địa phương và ý thức người dân còn hạn chế nên chưa có bất kỳ giấy xác nhận đăng ký sản xuất rượu thủ công bán cho doanh nghiệp có Giấy phép sản xuất rượu để chế biến lại được cấp. Ngoài ra, do rượu tự nấu của các hộ chưa được cấp phép tiêu thụ chủ yếu thông qua phương thức bán trực tiếp từ nơi sản xuất đến người tiêu dùng mà không qua kiểm định chất lượng...

          Rượu là mặt hàng hạn chế kinh doanh, rượu không đảm bảo chất lượng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Vì vậy việc kiểm soát hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu, trong đó có rượu nấu thủ công là rất cần thiết. Theo Sở Công thương, để quản lý tốt hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu nấu thủ công, các cấp, các ngành cần nâng cao vai trò, trách nhiệm trong việc thực thi nhiệm vụ được giao. 

          Trước hết, chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng cần làm tốt công tác phối hợp trong quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu, tăng cường thanh tra, kiểm tra hướng dẫn các hộ sản xuất, kinh doanh rượu đảm bảo các điều kiện quy định và kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm các quy định về hoạt động sản xuất và lưu thông rượu trên thị trường. Hỗ trợ xây dựng và đăng ký bảo hộ thương hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh rượu truyền thống chân chính. Tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính, nhất là việc thực hiện các thủ tục cấp giấy phép sản xuất, kinh doanh rượu; tiếp nhận công bố hợp quy; cung cấp và quản lý tem... tạo điều kiện cho các cơ sở thực hiện tốt các quy định về sản xuất, kinh doanh rượu.