Tăng huyết áp là một bệnh mạn tính rất thường gặp trong cộng đồng, gây ra rất nhiều di chứng khác nhau và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, dẫn đến cái chết của hàng triệu người mỗi năm. Dưới đây là một số thông tin cần thiết phòng chống bệnh tăng huyết áp.
Nguyên nhân gây bệnh tăng huyết áp: do mắc phải một số bệnh lý về thận, bệnh nội tiết, hẹp eo động mạch chủ, tăng huyết áp khi thai nghén.
Bên cạnh đó, có rất nhiều yếu tố nguy cơ như:
- Độ tuổi (nam > 55 tuổi, nữ > 65 tuổi);
- Tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch sớm (nam trước 55, nữ trước 65 tuổi);
- Thừa cân/béo phì, béo bụng;
- Hút thuốc lá, thuốc lào, uống nhiều rượu, bia;
- Ít hoạt động thể lực;
- Căng thẳng tâm lý;
- Chế độ ăn quá nhiều muối (yếu tố nguy cơ đối với THA), ít rau quả…
Triệu chứng của bệnh tăng huyết áp:
- Đau đầu: triệu chứng thường gặp nhất;
- Hồi hộp, tim đập nhanh;
- Chóng mặt, hoa mắt;
- Khó thở;
- Buồn nôn, nôn;
Triệu chứng xảy ra ở mỗi bệnh nhân là không giống nhau. Chẩn đoán xác định tăng huyết áp cần dựa vào việc đo huyết áp.
Huyết áp thường được đo bằng hai chỉ số, viết dưới dạng một tỷ số, được đo bằng mi-li-mét thủy ngân (mmHg).
Huyết áp tâm thu: chỉ số thứ nhất (hay chỉ số trên) là mức huyết áp cao nhất trong mạch máu, xảy ra khi tim co bóp.
Huyết áp tâm trương: chỉ số thứ hai (hay chỉ số dưới) là mức huyết áp thấp nhất trong mạch máu và xảy ra giữa các lần tim co bóp, khi cơ tim được thả lỏng.
Các ngưỡng chẩn đoán tăng huyết áp theo từng cách đo
| Phương pháp đo | Huyết áp tâm thu |
| Huyết áp tâm trương |
| Cán bộ y tế đo theo đúng quy trình | ≥ 140 mmHg | và/ hoặc | ≥ 90 mmHg |
| Đo bằng máy đo HA tự động 24 giờ | ≥ 130 mmHg | ≥ 80 mmHg | |
| Tự đo tại nhà (đo nhiều lần) | ≥ 135 mmHg | ≥ 85 mmHg |
Ngoài ra, các chỉ số huyết áp còn phụ thuộc vào tâm lý, cảm xúc, nhiệt độ nóng lạnh, sức cản ngoại vi, sự bền vững của thành mạch (tính đàn hồi). Ví dụ: khi thời tiết nóng, mạch máu ngoại vi giãn nở, lòng mạch rộng ra làm huyết áp giảm, hoặc thời tiết lạnh các mạch ngoại vi co lại, lòng mạch hẹp lại làm huyết áp tăng lên... Vì vậy, khi đo huyết áp cần lưu ý:
- Không hút thuốc lá, uống cà phê trước khi đo 30 phút;
- Nghỉ ngơi tối thiểu 5 phút trước khi đo, người vừa hoạt động mạnh, cảm xúc mạnh phải nghỉ 15 phút;
- Nhiệt độ phòng ổn định;
- Mặc trang phục rộng rãi, thoáng mát;
- Ngồi ở vị trí thư giãn, hít thở sâu 5 tới 6 lần trước khi bắt đầu đo;
- Khi đo người bệnh không được nói chuyện, không cử động tay được đo;
- Đo lại cho sau khoảng 10 -15 phút. Nên lưu ý rằng huyết áp luôn dao động trong ngày. Chính vì vậy, khi đo huyết áp cần đo cố định theo một khung giờ để dễ so sánh.
Các biện pháp phòng, chống bệnh tăng huyết áp
- Chế độ ăn hợp lý: Dưới 5g muối/ngày; tăng cường ăn rau xanh, hoa quả tươi; hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và axit béo no; đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng trong khẩu phần ăn hằng ngày. Hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và axít béo no;
- Tăng cường hoạt động thể lực ít nhất 30 phút mỗi ngày, duy trì cân nặng lý tưởng với chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 18,5 đến 22,9 kg/m2 và cố gắng duy trì vòng bụng dưới 90 cm ở nam và dưới 80 cm ở nữ;
- Không hút thuốc lá hoặc thuốc lào, hạn chế uống bia rượu;
- Tránh các lo âu, căng thẳng, sống tích cực, nghỉ ngơi hợp lý;
- Tránh bị lạnh đột ngột;
- Thường xuyên đo kiểm tra huyết áp để phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp. Người bị bệnh tăng huyết áp bên cạnh áp dụng các biện pháp tích cực thay đổi lối sống như trên, cần được theo dõi, quản lý bệnh lâu dài và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của thầy thuốc./.
BS. Hà Nhi – TT TTGDSK
.jpg)
