Sau 10 năm thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, hàng loạt các giải pháp được triển khai, từ việc ban hành Luật phòng, chống tác hại (PCTH) của thuốc lá; Chiến lược quốc gia về PCTH của thuốc lá đến năm 2020 đến triển khai các chương trình can thiệp: in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh trên vỏ thuốc lá, cấm toàn diện quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm thuốc lá...

 

Đến nay công tác PCTH của thuốc lá đã đạt được những kết quả khích lệ như: Tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới trưởng thành đã giảm từ 56,1% (năm 2001) xuống 47,4% (năm 2010); tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên (từ 13 – 15 tuổi) giảm từ 3,3% (năm 2007) xuống 2,5% (năm 2014)... Nhận thức của người dân về tác hại thuốc lá được nâng cao khi có 95% số người trưởng thành tin rằng thuốc lá gây bệnh tật và 87,0% người trưởng thành tin rằng người hút thuốc thụ động cũng mắc các bệnh giống như người hút thuốc.

 

Đáng chú ý, hành vi hút thuốc lá tại nơi công cộng không còn phổ biến như trước, nhất là tại nơi làm việc, trường học, bệnh viện. Bộ Y tế đang xây dựng các mô hình không khói thuốc tại cơ sở y tế, giáo dục, nơi làm việc, phương tiện giao thông công cộng... và đã được nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước tích cực nhân rộng.

Tuy vậy, theo Thứ trưởng Y tế Nguyễn Thị Xuyện, hiện nay công tác PCTH của thuốc lá ở Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn vì thuốc lá là một sản phẩm gây nghiện, giá thuốc lá còn rẻ, tỷ lệ hút thuốc trong nam giới còn rất cao, ý thức tuân thủ quy định cấm hút thuốc của người dân còn hạn chế.

 

Do đó, để thực hiện thành công các cam kết của Việt Nam khi tham gia Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, triển khai hiệu quả Luật PCTH của thuốc lá cần sự nỗ lực hơn nữa, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố trong hoạt động PCTH của thuốc lá.

 

Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) Lương Ngọc Khuê chỉ rõ: ý thức tuân thủ pháp luật về phòng chống tác hại thuốc lá của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức và người dân còn thấp; tình trạng vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc và nơi công cộng còn khá phổ biến. Lãnh đạo các bộ, ngành, các cấp chính quyền, các cơ quan, đơn vị chưa thực sự quan tâm đến hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá; nhiều lãnh đạo còn hút thuốc nên chưa cương quyết thực hiện các qui định này một cách nghiêm túc.

 

Tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nam giới Việt Nam còn rất cao chiếm 47,4%; đồng thời thuốc lá là sản phẩm gây nghiện nên nhiều người hút thuốc gặp khó khăn trong việc bỏ thuốc... Bên cạnh đó, thời gian qua, việc quảng cáo và khuyến mại các sản phẩm thuốc lá tại các điểm bán lẻ thuốc lá còn phổ biến, nhất là tại các thành phố lớn như: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh.

 

Theo nghiên cứu của Trường đại học Y tế công cộng năm 2014 tại 1.189 điểm bán lẻ của sáu thành phố trên cả nước cho thấy có 87,3% các điểm bán lẻ quan sát được còn trưng bày quá 1 bao/1 tút của một nhãn hiệu thuốc lá và 20,9% điểm có bán bao, gói nhỏ dưới 20 điếu. Ngoài ra, một số cách thức khuyến mại còn diễn ra như mua nhiều giảm giá, tặng bật lửa, diêm.

 

Ngoài ra, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá thêm 5% trong thời gian tới là thấp. Theo tính toán, nếu tăng mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá lên 5% thì giá bán lẻ sẽ tăng hơn 2%. Như vậy, nếu so với mức tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam hiện nay thì sức mua đối với các sản phẩm thuốc lá vẫn tăng. Chính vì vậy, Việt Nam khó đáp ứng được mục tiêu theo Công ước khung là dùng biện pháp thuế để giảm hút thuốc.

 

Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuyên cho biết để theo dõi và đánh giá hiệu quả của việc thực thi Luật PCTH của thuốc lá, Bộ Y tế sẽ tổ chức điều tra lần thứ hai về thực trạng sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2015. Triển khai thí điểm thành lập dịch vụ cai nghiện thuốc lá tại năm bệnh viện Trung ương và thành phố trước khi mở rộng trên toàn quốc.

 

Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) cũng sẽ trung hỗ trợ các hoạt động để tăng cường thực thi nghiêm Luật PCTH của thuốc lá trên toàn quốc; triển khai thí điểm hình thức tư vấn cai nghiện thuốc lá qua điện thoại và tại các cơ sở y tế...

 

Tại Hội nghị đánh giá 10 năm thực hiện công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá của WHO, trưởng đại diện WHO tại Việt Nam đã trao giải thưởng danh dự cho PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến Bộ trưởng Bộ Y tế, Chủ nhiệm Chương trình PCTH thuốc lá Quốc gia vì những đóng góp to lớn trong công tác phòng chống tác hại của thuốc lá. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến là một trong hai cá nhân của 27 nước trong khu vực Tây Thái Bình Dương được nhận giải thưởng này