Với quan niệm “ăn Tết” nên hầu như các gia đình đều bận rộn công việc mua sắm các loại thực phẩm sử dụng trong các ngày Tết và dự trữ cho những ngày sau Tết khi chợ và các hàng quán chưa mở cửa. Các loại bánh chưng, bánh ngọt, trái cây, rau quả, mứt, kẹo, các loại hạt khô, rượu, bia, nem, chả, thịt nguội, thịt đông lạnh, thức ăn thủy hải sản... được dự trữ khá dồi dào và phong phú tùy theo điều kiện kinh tế của mỗi gia đình. Do điều kiện bảo quản thực phẩm trong nhiều ngày có thể không tốt nên nguy cơ bị ngộ độc thức ăn, thức uống không bảo đảm an toàn vệ sinh, đặc biệt các loại thực phẩm đã chế biến sẵn là rất dễ xảy ra. Để các món ăn đảm bảo các yếu tố: ngon, bổ dưỡng, an toàn, chúng ta cần lưu ý:
Xem hình

- Trước khi mua sắm, hãy tính toán lượng thức ăn đủ dùng trong mấy ngày tết.

- Các loại đồ ăn thức uống cần được làm sạch trước khi cho vào tủ lạnh.

- Thực phẩm tươi sống và thực phẩm đã chế biến chín phải sắp xếp riêng biệt.

- Các loại thịt, cá cần bảo quản trên 7 ngày, phải để vào ngăn đông lạnh (nhiệt độ - 6oC, hoặc -12oC hoặc độ lạnh sâu hơn, tùy thời gian sử dụng).

- Các loại thực phẩm có mùi đặc trưng như bơ, phô mai, thịt, cá... cần để trong hộp có nắp đậy kín rồi mới cho vào tủ.

- Phần lớn các loại rau, củ, trái cây cần bảo quản ở nhiệt độ mát, từ 6-10oC.

Mặc dù tủ lạnh là phương tiện thuận tiện để bảo quản thực phẩm sử dụng vài ngày, tuy nhiên đâycũng là môi trường dễ ô nhiễm vi khuẩn, nếu không được vệ sinh thường xuyên và lưu trữ thực phẩm đúng cách. Không nên chứa quá nhiều thức ăn, nếu tủ lạnh chứa nhiều thức ăn, nên điều chỉnh thấp nhiệt độ, đồng thời thường xuyên vệ sinh tủ lạnh.

Để đảm bảo cho sức khỏetrong ngày Tết, chúng ta thực hiện các nguyên tắc ăn uống:

- Nấu chín thức ăn với nhiệt độ thích hợp để loại trừ nguy cơ bị ngộ độc. Đối với các thức ăn như rau sống cần phải rửa thật kỹ 2-3 lần trước khi ăn.

- Bảo quản thực phẩm hợp lý: các loại vi khuẩn tiềm ẩn sẽ phát triển rất nhanh nếu thực phẩm không được bảo quản trong điều kiện nhiệt độ thích hợp.

- Sử dụng thức ăn trong vòng 2 giờ, tốt nhất là ăn ngay khi còn nóng, nếu để quá 2 giờ thì bảo quản trong tủ lạnh và hâm lại trước khi ăn.

- Nên ăn nhiều rau, quả tươi, những món từ rau cải lên men như dưa cải, củ kiệu, dưa hành...Người cao tuổi, trẻ em nên ăn nhiều trái cây hoặc uống các loại nước ép trái cây (cam, bưởi, dưa hấu, lê, nho, táo...). Nó vừa là nguồn cung cấp chất đường, chất khoáng, vitamin,chất xơ vừa giúp cân đối khẩu phần ăn nhiều năng lượng từ dầu mỡ, tình trạng thường thấy trong những ngày Tết.

- Các loại bánh chưng, bánh tét rất giàu năng lượng. Do đó, ở người thừa cân, cao huyết áp, tiểu đường, bệnh lý dạ dày có tăng tiết dịch vị… không nên dùng nhiều.

- Các loại thực phẩm “đồ nguội” như giò, chả, lạp xưởng, tôm khô, dăm bông, xúc xích... cũng nên dự trữ vào dịp Tết vì là các món ăn “đáp ứng nhanh”, ngon miệng. Tuy nhiên, người cao tuổi, trẻ em chỉ nên dùng hạn chế. Người có bệnh Gút (thống phong) hạn chế tối đa rượu, bia, thức ăn nhiều chất đạm - đặc biệt lòng, gan, mề, cật, huyết heo... (các món này chứa nhiều nhân purine), sẽ gây trầm trọng thêm triệu chứng bệnh.

- Chỉ nên cho trẻ em ăn bánh, mứt sau bữa ăn chính để tránh tình trạng bé bị no hơi, đầy bụng trước bữa ăn. Trẻ em dưới 6 tuổi không nên ăn nhiều loại kẹo dẻo và uống nước ngọt có gas.

Hạn chế uống rượu, bia là những thức uống có độ cồn và kèm theo là các tạp chất.  Uống rượu liên tục, mỗi ngày 2-3 lần sẽ có hại cho gan, thận, dạ dày và nhiều cơ quan khác.

Như vậy, nếu việc dự trữ, chế biến thức ăn không phù hợp có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí gây ngộ độc thức ăn. Đã có nhiều vụ ngộ độc thức ăn xảy ra tại gia đình do sử dụng các loại thực phẩm bị nhiễm khuẩn đã được dự trữ từ những ngày trước Tết.

Cách xử trí tại nhà khi bị ngộ độc thực phẩm:

Người bị ngộ độc sẽ xuất hiện triệu chứng buồn nôn, đau bụng, đau đầu, mệt mỏi, trường hợp nặng có thể gây ra suy sụp cơ thể do mất nước, mất điện giải, sốt cao 38 - 39 độ C, rét run, đau mỏi toàn thân. Với thể nặng, mất nước nhiều: Huyết áp thấp, mạch nhanh, dễ có truỵ tim mạch.

-Trường hợp bị ngộ độc thực phẩm nặng thì nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất trước khi quá muộn.

- Khi phát hiện bị ngộ độc thực phẩm, nên ngưng ngay những thức ăn bị nghi ngờ gây ngộ độc. Nếu bệnh nhân vẫn tỉnh táo, có cảm giác hơi mệt mỏi, nôn ói và đi ngoài dưới 5 lần, mạch huyết áp bình thường thì có thể chăm sóc tại nhà. 

- Cho người bệnh nghỉ ngơi tuyệt đối, ăn thức ăn lỏng, mềm, dễ tiêu, đảm bảo thức ăn vừa được chế biến và an toàn, uống nhiều nước để bù lại lượng nước đã mất, nhất là các loại nước uống giàu vitamin.

- Tuyệt đối không dùng thuốc cầm nôn và cầm tiêu chảy vì sẽ giữ độc tố lại cơ thể làm bệnh trầm trọng hơn.

- Nếu sau hai ngày, các dấu hiệu ngộ độc thuyên giảm thì tiếp tục theo dõi và chăm sóc tại nhà.

- Người già, trẻ em rất dễ bị ngộ độc nhanh và nặng. Do vậy khi sơ cứu, nếu bệnh nhân nôn nhiều nên đặt bệnh nhân ở tư  thế đầu cao và nghiêng sang một bên để tránh hít sặc chất nôn vào đường hô hấp.

Như vậy, biết cách chọn thực phẩm, kết hợp với việc ăn uống điều độ cũng là cách giữ gìn sức khỏe cho bạn trong những ngày xuân.


Tác giả: Trung tâm TTGDSK